“Хувь хүний хувь тавиланг зан байдал нь тодорхойлдог бол
Байгууллагын хувь тавиланг соёл нь тодорхойлдог”
Тони Хсие, CEO of Zappos
Байгууллагын соёл гэж юу вэ?
Байгууллагын соёл нь байгууллагын дотор амьдрах, бодох, ажиллах, гишүүн байх тодорхой орчин болж байдаг ба байгууллагын түүхтэй салшгүй холбоотой түүхэн урт хугацааны туршид бүрэлдэн бий болдог. Энэ үйл явцад сайн туршлага, уламжлал нь өвлөгдөн үнэт үйлс болон төлөвшиж байдаг.
Жишээ нь: Манай байгууллага Ай Ти Зон компаний охин компани учир Ай Ти Зоны соёлыг өвлөн авч байх жишээтэй. Мэдээж үүн дээр үүсгэн байгуулагчийн зохион байгуулалт биеэр үлгэрлэсэн, хэрэгжүүлсэн кэйсүүд нэмэгдэж байгууллагын соёлыг бүтээнэ.
Бид өдөр тутамдаа “манай байгууллагад нэг л гоё юм байдаг. Шийдвэр гаргахдаа ажилчдын санаа бодлыг тусгадаг, хамтаараа шийдвэр гаргадаг” гэж ярьдаг. Энэ нь үнэт зүйл төлөвшиж соёлыг бүтээж байгааг илтгэж байгаа хэрэг.
Байгууллагын соёлыг илэрхийлсэн дэлхийд танигдсан “Минцберг”-ийн загвар гэж байдаг. Энэ загварт байгууллага болон түүний соёл оршин тогтноход дараах 3-н зүйл зайлгүй байх хэрэгтэй гэж үзсэн. Үүнд:
- Тухайн байгууллагын үзэл баримтлал /маш сайн үзэл баримтлал байгууллагын соёлын суурь нь байдаг/
- Менежмент /Хүний нөөцийн, санхүүгийн зохион байгуулалтын менежмент гэх мэт/
- Байгууллага өөрөө тодорхой он жилийн туулсан туршлагатай байх хэрэгтэй /Ажилтнууд нь болон Удирадлага нь туршлагатай байх тухай/
.jpg)
Байгууллагын соёл хэрхэн бий болдог вэ?
Байгууллагын соёлыг бий болгоход юу чухал байдгийг CEO нар болон судлаачид юу гэж авч үзсэн байдгийг цухас дурдая.
Сүүлийн үед олны анхаарлыг татах болсон судлаач “Шейн”-ий үзэж байгаагаар “Байгууллагын соёлыг анх үүсгэн байгуулагч бий болгодог. Үүсгэн байгуулагч нь өөрөө соёлын үрийг таригч юм. Гэхдээ үүсгэн байгуулагчийн хэлснээр соёл нь бүрдчихдэг бус харин түүний итгэл үнэмшил, түүний дагуу хийгдсэн ажил нь амжилттай болсон тохиолдолд гишүүдийн дунд бодох, мэдрэх, үйлдэх зөв арга зам гэж бүрэн хүлээн зөвшөөрөгдсөн нөхцөлд байгууллагын соёл болж тогтдог” гэжээ
“Аугаа компанийг соёл бүтээх бөгөөд хэрэв та компани байгуулахаар шийдсэн бол ямар соёл бүтээхэээ эхлээд бодох хэрэгтэй” гэж Гүүгл компаний хүний нөөцийн үйл ажиллагаа хариуцсан дэд Ерөнхийлөгч Ласло Бок хэлсэн байдаг.
Нэг үгээр хэлбэл байгууллагын соёл нь үүсгэн байгуулагчийн үнэт зүйлс, соёлоор дамжин тэдгээрт ажиллаж буй ажилтнуудын үнэт зүйлс, соёлоор түгдэг.
.jpeg)
Байгууллагын соёлын ач холбогдол:
Байгууллагын соёл төлөвшсөн газар ажилтан тогтвор суурьшилтай, үр бүтээлтэй, сэтгэл хангалуун ажиллаж амьдарч оршин тогтнож чаддаг. Монголчууд бид ярьдаг хүн идээшнэ гэж. Тухайн байгууллагад ажилд орсон хүмүүс идээшин дасаад үр бүтээлтэй сэтгэл хагалуун ажиллаж амьдрахад соёл голлох үүрэг гүйцэтгэдэг. Ер нь ажилтны хувьд ажлаасаа тодорхой хэмжээний сэтгэл ханамж авч чадахгүй байна гэдэг нь хамгийн чухал цалин урамшуулалаа хүртэж чадахгүй байна гэсэн үг.
АНУ-ын Техас мужийн эмч Эми маш олон төрлийн мэргэжилтэй, өөр өөр ажил эрхэлдэг хүмүүсээс ажлынх нь сэтгэл ханамжийн талаар судалгаа авсан байна. Судалгаанд оролцсон хүмүүсийн 1/3 нь ажлаасаа таашаал авч чаддаг гэж хариулсан байсан бөгөөд тэгж хариулсан хүмүүс бусдаасаа аз жаргалтай эрүүл мэндийн хувьд хавьгүй илүү байсан нь нотлогдсон байна.
Харин үүний эсэргээр хүмүүсийн оролт гаралт болон хоцролт, таслалт ихтэй газрууд байдаг. Энэ нь тухайн албан байгууллагын соёлын орчин удирдлагын арга болохгүй байгааг харуулж байгаа гол үзүүлэлт юм. Ийм газар ажилтны сэтгэл ханамжийн тухай яриад ч хэрэггүй байдаг бөгөөд тэд ажлаа зөвхөн амь зуур хэрэгсэл болгосон байдаг. Ийм хүмүүс нь эргээд ажлын гүйцэтгэл, бүтээмжийн хувьд маш муу байдаг байна.
Энд мөн байгууллагын буруу тогтож хэвшсэн соёлын талаар ярихгүй өнгөрч болохгүй. Шведийн эрдэмтдийн судалж гаргасан Back Stage group /хөшигний арын амьдрал/ соёл гэж байдаг байна. Хэрэв тухайн байгууллагын соёл хүний нөөцийн бодлого сул байсан нөхцөлд шинээр ажилд орсон ажилтнуудыг мохоох муу дадал зуршилд автуулдаг /чи яасан хэнхэг юм, бид ингэдэггүй, ийм юм байдгүй л байхгүй юу гэх зэрэг/ сөрөг нөлөөтэй. Менежерүүд ийм байдлыг мэдэхгүй байсаар байвал ажилчдын бүтээлч байдал, ажлын бүтээмж, ажилдаа сэтгэл хангалуун байх зэрэг зүйлс ул мөргүй алга болдог. Тиймээс манай компани дээр ямар соёл бүрэлдэн тогтоод байна гэдийг судлан мэдсэн, мэдэрдэг түүнийг засдаг байх ёстой байдаг.
Нэг ёсондоо байгууллагын соёл нь ажилтныг байгууллагаа гэсэн сэтгэлтэй, тогтвортой хөгжих, ажлын бүтээмжтэй байхад нөлөөлдөг хамгийн гол хүчин зүйл юм.
Байгууллагын соёл яагаад чухал вэ?
Магадгүй та компаний соёл нь бизнесийн үйл ажиллагаанд онц чухал нөлөө үзүүлэхгүй. Бид зөвхөн ашиг орлоготой байхад болно гэж бодож байж магадгүй юм. Гэхдээ компанид ямар ажлыг яагаад хийж байгаа вэ? гэсэн асуултад хариулахад байгууллагын соёл тусалдаг.
Нэг үгээр хэлбэл шинэ ажилтны хувьд юу хийх нь тодорхойгүй байх, компанийхаа хэтийн зорилго, алсын харааг сайн ойлгохгүйгээс болж ажлаасаа гарах, эсвэл тухайн ажил дээр ажиллаж байгаа мэт боловч байнга өөр ажлын байр хайх, бүтээмж муу байх гэх мэт сөрөг зүйл гардаг.
Энд би нэг жишээ дурдахыг хүсч байна. Миний ойрын танил өмнө нь нэр бүхий томоохон байгууллагын үйлчилгээний салбарыг хариуцсан хүний нөөцийн менежерээр ажилд ороод 30 хүрэхгүй хоног ажлаад ажлаасаа гарч байсан юм. Түүний хэлж байгаагаар тухайн байгууллагын цалин хөлс, ажиллах нөхцөл сайн хэдий ч компаний ажилтнуудын уур амьсгал дотоод соёл, ажлын байран дээр юу хийх нь тодорхойгүй байдлаас болж ажлаа орхиход хүрсэн байна. Энэ нь ажилтнуудад цалин урамшуулал голлох нөлөөтэй хэдий ч хамт олны уур амьсгал, тухайн байгууллагын соёл түүнээс дутхааргүй гол үзүүлэлт байдгыг харуулж байгаа юм. Ер нь шинээр ажилд орсон хүн тухайн ажил дээрээ 6-аас дээш сар ажиллавал цаашид урт хугацаанд ажиллах магадлал өндөр байдаг гэж үздэг. Энэ хугацаанд л хүнд ажлаасаа гарах, бодож хүлээж байсан ажил нь биш юм шиг мэдрэмж төрдөг байна.
Компаний хувьд юуг яагаад хийж байгаа талаар тодорхой мэдээлэл хүргэх нь ямарч захиргаадалтаас илүү өөрсдийн ажлаа илүү бүтээмжтэй гүйцэтгэх боломжийг бий болгодог.
Тиймээс тогтвор сууршилгүй ажилтан компанид ихээхэн хэмжээний гарз хохирол учруулж байдыг ямагт санаж байгууллагын соёлоо эргэн харах түүнийг сайжруулах тал дээр тодорхой арга хэмжээ авах хэрэгтэй болсныг илтгэж байгаа гол үзүүлэлт гэж үзээд ач холбогдол өгч арга хэмжээ нь маш чухал байдаг.
Байгууллагын соёлыг хэрхэн сайжруулах вэ?
Юуны түрүүнд манай соёл сайн байна уу? Муу байна уу? гэдгээ тодорхойлох хэрэгтэй. Ингэхдээ энгийн зүйл дээр ажиглалт хийгээд эхний байдлаар тодорхойлж болох юм. Хэрвээ танай байгууллагын ажилд орж гарах урсгал их, ажилтан тогтохгүй байгаа ажилтнуудын хоцролт таслалт их, хов жив дотоод эв найрамдал муу байвал яах аргагүй байгууллагын соёлын болон хүний нөөцийн бодлогын алдаа байгааг илтгэн харуулж буй хэрэг юм.
Ажил олгогчид олон арга хэлбэрүүдийг ашигладаг. Энд би өөрийн компаний туршлагыг дурдмаар байна. Манай байгууллага ажлын цагийн уян хатан хуваарьтай. Өөрөөр хэлбэл бид өглөө 8-10 цагийн хооронд ажилдаа ирж болно. Хэрэв 10 цагт ажилдаа ирсэн бол орой 7 цагт явах жишээтэй. Хүний амьдралын олон хүчин зүйл ажиллахад нөлөөлдөг учир уян хатан цагийн хуваарь нь бидний гэр бүлдээ хүлээсэн үүргийн биелэлтэд эерэгээр нөлөөлж байдаг. Мөн шинэ ажилтны чиглүүлэх хөтөлбөр, халамжлагч томилох гэх мэт олон арга хэлбэрүүдийг хэрэгжүүлж ажилладаг.
Байгууллагын дотоод соёлоор дамжуулан нээлттэй ил тод байдал болон ажилтны юу хийх ямар ач холбогдолтой ажил хийж байгааг нь ойлгуулж өгснөөр ажлын бүтээмж эрс сайжирдаг. Энд нэгэн туршилтын тухай онцлохыг хүсч байна.
“Give and Take” номын зохиолч Адам Грант их сургуулийн хандивын төвийн цалинтай ажилчид дээр туршилт хийсэн байна. Тэдний ажил бол боломжит хандивлагчидтай утсаар ярьж, хандив өгүүлэх явдал байв. Тэрээр тэднийг 3-н бүлэгт хуваасан байна. А баг хяналтын групп буюу хийх ажлаа л хийх үүрэг хүлээсэн бол, Б бүлэг бусад ажилчдын хийсэн ажил нь тэдэнд ямар ашиг тустай байх түүхийг ярьж өгсөн байна. Харин В бүлэгт тэдний босгосон хандивын тусламжтайгаар амьдрал нь хэрхэн өөрчлөгдсөн талаар хүмүүсийн түүхүүдийг уншуулжээ. Улмаар А болон Б бүлгүүдийн ажлын гүйцэтгэлд ямар нэг өөрчлөлт гараагүй бол В бүлэг 7 хоног бүрийн хандивын амлалтаа 155 хувиар өсгөсөн байна. Энэ нь хүн хийж буй ажлаа ямар чухал үр өгөөжтэй вэ? гэдийг мэдэх нь ажлын бүтээмжид ямар их нөлөөтэй болохыг илтгэн харуулж байгаа явдал юм.
Ажил олгогч болон хүний нөөцийн менежерүүд маань байгууллагын соёлын асуудалд жижиг том гэлтгүй ач холбогдол өгч түүнийг сайжруулах тал дээр доривтой алхам хийснээр эрс өөрчлөлтийг мэдрэх боломжтой.
Иймд гүйцэтгэлийг үнэлэх, шалгуур үзүүлэлт дээр ач холбогдол өгч анхаардаг шигээ ажлын орчин, хүмүүсийнхээ харьцаа хандлага дээр анхаарснаар ажлын бүтээмж дээшлэх, цаашлаад байгууллагын соёл төлөвших гол нөхцөл болдог.
